Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΩΝ ΑΘΛΩΝ !!! Η ΛΕΡΝΑΙΑ ΥΔΡΑ, Η ΚΕΡΥΝΙΤΗΣ ΕΛΑΦΟΣ, ΕΡΥΜΑΝΘΙΟΣ ΚΑΠΡΟΣ

Η ΛΕΡΝΑΙΑ ΥΔΡΑ

Ο Ευρυσθέας τρομοκρατημένος από την επιτυχία του Ηρακλή του επέβαλλε τον δεύτερο άθλο την εξολόθρευση της Λερναίας Ύδρας.

«…ἐν τῷ τῆς Λέρνης ἕλει ἐκτραφεῖσα ἐξέβαινεν εἰς τὸ πεδίον καὶ τά τε βοσκήματα καὶ τὴν χώραν διέφθειρεν. εἶχε δὲ ἡ ὕδρα ὑπερμέγεθες σῶμα, κεφαλὰς ἔχον ἐννέα, τὰς μὲν ὀκτὼ θνητάς, τὴν δὲ μέσην ἀθάνατον…» (Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, βιβλίο Β΄κεφ5, παραγρ.2) και πιο κάτω: «τὴν δὲ ὕδραν εὑρὼν ἔν τινι λόφῳ παρὰ τὰς πηγὰς τῆς Ἀμυμώνης, ὅπου ὁ φωλεὸς αὐτῆς ὑπῆρχε…»

Σχετικά αναφέρει και ο Παυσανίας: «…τῆς δὲ Ἀμυμώνης πέφυκεν ἐπὶ τῇ πηγῇ πλάτανος: ὑπὸ ταύτῃ τὴν ὕδραν τραφῆναι τῇ πλατάνῳ φασίν. ἐγὼ δὲ τὸ θηρίον πείθομαι τοῦτο καὶ μεγέθει διενεγκεῖν ὑδρῶν ἄλλων καὶ τὸν ἰὸν οὕτω δή τι ἔχειν ἀνίατον ὡς τὸν Ἡρακλέα ἀπὸ τῆς χολῆς αὐτοῦ τὰς ἀκίδας φαρμακεῦσαι…» (Παυσανίου Κορινθιακά, κεφ.37,παραγρ.4). Δηλαδή: Στην πηγή της Αμυμώνης έχει φυτρώσει πλάτανος, κάτω από τον οποίο λένε πως μεγάλωσε η ύδρα. Εγώ πιστεύω πως αυτό το θηρίο ξεπερνούσε σε μέγεθος τις άλλες ύδρες και ότι δεν υπήρχε γιατριά για το δηλητήριό της, γι’αυτό και ο Ηρακλής πότισε τις αιχμές των βελών του από την χολή της.( Εκδόσεις «Κάκτος» )

Όταν ο Ηρακλής έφερε σε πέρας  και την δεύτερη αυτή αποστολή,  ήταν τόσος μεγάλος ο φόβος πλέον του Ευρυσθέα, που λένε πως του επέβαλλε να μην εισέρχεται πια στην πόλη της Τίρυνθας αλλά να περιμένει τις εντολές έξω από τα τείχη, όπου θα τις μετέφερε προς αυτόν ο Κοπρέας. Άλλοι πάλι λένε πως είχε κατασκευάσει ένα μεγάλο χάλκινο πιθάρι υπόγεια, και μέσα σ’ αυτό κρυμμένος έδινε τις εντολές στον ημίθεο. Κατά την επίτευξη όμως  του δευτέρου άθλου, ο Ηρακλής είχε και την βοήθεια του Ιόλαου, κάτι που ο Ευρυσθέας δεν το δέχτηκε ούτε το μέτρησε στα κατωρθώματα του ήρωα,  αφού όπως του είπε θα έπρεπε να εκτελεί τους άθλους μόνος του.  «…Εὐρυσθεὺς δὲ ἔφη μὴ δεῖν καταριθμῆσαι τοῦτον ἐν τοῖς δέκα τὸν ἆθλον· οὐ γὰρ μόνος ἀλλὰ καὶ μετὰ Ἰολάου τῆς ὕδρας περιεγένετο…» (Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, βιβλίο Β΄κεφ5, παραγρ.2)

Η ΚΕΡΥΝΙΤΗΣ ΕΛΑΦΟΣ

 

Τρίτη κατά σειρά αποστολή για τον Ηρακλή,  ήταν να συλλάβει και να φέρει ζωντανή στον Ευρυσθέα την Κερυνίτη Έλαφο.

«…ἦν δὲ ἡ ἔλαφος ἐν Οἰνόῃ, χρυσόκερως, Ἀρτέμιδος ἱερά· διὸ καὶ βουλόμενος αὐτὴν Ἡρακλῆς μήτε ἀνελεῖν μήτε τρῶσαι, συνεδίωξεν ὅλον ἐνιαυτόν…» (Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, Βιβλίο Β΄, κεφ.5, παραγρ.3)

 Ήταν λένε, το ιερό ελάφι της Αρτέμιδος που ζούσε στο όρος Κερύνεια της Κορίνθου το οποίο είχε χρυσά κέρατα.  Και επειδή ανήκε στην Θεά, ο Ηρακλής δεν ήθελε ούτε να την σκοτώσει αλλά ούτε και να την πληγώσει. Έτσι για έναν ολόκληρο χρόνο κυνηγούσε το ελάφι να το πιάσει ζωντανό, όπως εξιστορεί σχετικά ο Απολλόδωρος .

Το ελάφι απ’το κυνήγι του ημιθέου, κατέφυγε στο όρος Αρτεμήσιο και από εκεί στον ποταμό Λάδωνα όπου και ήταν το σημείο στο οποίο το συνέλλαβε ο Ηρακλής.

«…Μετὰ δὲ ταῦτ´ ἔλαβε πρόσταγμα τὴν χρυσόκερων μὲν οὖσαν ἔλαφον, τάχει δὲ διαφέρουσαν, ἀγαγεῖν. τοῦτον δὲ τὸν ἆθλον συντελῶν τὴν ἐπίνοιαν ἔσχεν οὐκ ἀχρηστοτέραν τῆς κατὰ τὸ σῶμα ῥώμης. οἱ μὲν γάρ φασιν αὐτὴν ἄρκυσιν ἑλεῖν, οἱ δὲ διὰ τῆς στιβείας χειρώσασθαι καθεύδουσαν, τινὲς δὲ συνεχεῖ διωγμῷ καταπονῆσαι· πλὴν ἄνευ βίας καὶ κινδύνων διὰ τῆς κατὰ τὴν ψυχὴν ἀγχινοίας τὸν ἆθλον τοῦτον κατειργάσατο…»  Γράφει σχετικά και ο Διόδωρος Σικελιώτης, στο Δ΄ Βιβλίο, παραγρ. 13 της Ιστορικής Βιβλιοθήκης του, αναφέροντας πως:  διάφορα λέγονται περί του τρόπου της σύλληψης της ελάφου, όμως κατά τον ίδιο μάλλον πρόκειται για μιας ψυχοφθόρας προσπάθειας.

Παρατηρούμε όμως ότι , από το όρος Κερύνεια  πήγαζε ένας χείμαρρος, ο Κερυνίτης, ο οποίος κατέληγε στον Κορινθιακό κόλπο. Και σε σχέση με τον Λάδωνα, όπου ο Ηρακλής επιτυγχάνει την σύλληψη του ελαφιού, βλέπουμε για ακόμη μια φορά, την σχέση των άθλων με τα αρδευτικά και αντιπλημμυρικά,  έργα που στην ουσία πραγματοποιούσε  ο ήρωας.

ΕΡΥΜΑΝΘΙΟΣ ΚΑΠΡΟΣ

 Τέρτατο άθλο διετάχθη από τον Ευρυσθέα στον Ηρακλή, να του φέρει ζωντανό τον Ερυμάνθιο κάπρο. Ήταν αυτός ένας τρομερός αγριόχοιρος παιδί της Κρομμυωνίας Σύς που κατοικούσε στην περιοχή της Μεγαρίδας και είχε μεταφερθεί στην Ψωφίδα από την Θεά Άρτεμη( σχετικά με την Κρομμυώνια Σύν, θα αναφερθούμε στο κεφάλαιο με τον Θησέα). Αυτός λοιπόν ο αγριόχοιρος,  ρίμαζε την περιοχή της Ψωφίδος εξορμώντας από το Ερυμάνθιο όρος.

«…Σειρῶν μὲν δὴ σταδίοις ἐστὶν ἀπωτέρω τριάκοντα ἡ Ψωφίς: παρὰ δὲ αὐτὴν ὅ τε Ἀροάνιος ποταμὸς καὶ ὀλίγον ἀπωτέρω τῆς πόλεως Ἐρύμανθος ῥέουσιν. ἔχει δὲ τὰς πηγὰς ὁ Ἐρύμανθος ἐν ὄρει Λαμπείᾳ, τὸ δὲ ὄρος τοῦτο ἱερὸν εἶναι Πανὸς λέγεται…» ( Παυσανίου Αρκαδικά, κεφ.24,παραγρ.3-4)

Ο Παυσανίας μας πληροφορεί ότι ο Ερύμανθος ήταν ποταμός που μαζί με τον Αροάνιο έχουν τις πηγές τους στο όρος Λαμπεία ( όπου υπάρχει και ιερό του Πανός) και ρέουν κοντά στην πόλη της Ψωφίδος. Τα νερά του ποταμού Ερύμανθου,  όταν αυτός ξεχύλιζε κάλυπταν την περιοχή και προκαλούσαν καταστροφές. Για ακόμη μια φορά βλέπουμε πως ο συμβολισμός ενός ποταμού παρουσιάζεται με την μορφή θηρίου τρομερού. Με άλλα λόγια και εδώ πρόκειται για έργα αντιπλημμυρικά που επέτυχε ο ήρωας διογενής, προς όφελος των κατοίκων  μιάς ολόκληρης περιοχής  που δεινοπαθούσε.

 «...διερχόμενος οὖν Φολόην ἐπιξενοῦται Κενταύρῳ Φόλῳ, Σειληνοῦ καὶ νύμφης μελίας παιδί. οὗτος Ἡρακλεῖ μὲν ὀπτὰ παρεῖχε τὰ κρέα, αὐτὸς δὲ ὠμοῖς ἐχρῆτο. αἰτοῦντος δὲ οἶνον Ἡρακλέους, ἔφη δεδοικέναι τὸν κοινὸν τῶν Κενταύρων ἀνοῖξαι πίθον· θαρρεῖν δὲ παρακελευσάμενος Ἡρακλῆς αὐτὸν ἤνοιξε, καὶ μετ᾽ οὐ πολὺ τῆς ὀσμῆς αἰσθόμενοι παρῆσαν οἱ Κένταυροι, πέτραις ὡπλισμένοι καὶ ἐλάταις, ἐπὶ τὸ τοῦ Φόλου σπήλαιον. τοὺς μὲν οὖν πρώτους τολμήσαντας εἴσω παρελθεῖν Ἄγχιον καὶ Ἄγριον Ἡρακλῆς ἐτρέψατο βάλλων δαλοῖς, τοὺς δὲ λοιποὺς ἐτόξευσε διώκων ἄχρι τῆς Μαλέας….»( Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, βιβλίο Β΄, κεφ.5, παραγρ. 4)

Όταν ο ήρωας περνούσε από την περιοχή της Φολόης, η οποία είναι ένα οροπέδιο ανάμεσα στην Ηλεία και Αρκαδία, νότια του Ερυμάνθιου όρους γεμάτο βελανιδιές, φιλοξενήθηκε από τον Κένταυρο Φόλο, ο οποίος ζούσε εκεί ( από αυτόν μάλιστα ονομάστηκε η περιοχή) . Στο δείπνο που του παρέθεσε ο Ηρακλής του ζήτησε να ανοίξει το κρασί που φυλούσε στο πιθάρι. Εκείνος αρνήθηκε,  επειδή ανήκε σ’ όλους τους Κενταύρους. Με την επιμονη του ήρωα,  τελικώς το άνοιξε,  με αποτέλεσμα από την οσμή να το αντιληφθούν οι άλλοι Κένταυροι και να έρθουν με άγριες διαθέσεις στην σπηλιά του Φόλου. Ο Άγριος και ο Άγχιος ήταν εκείνοι που τόλμησαν να μπούν στο σπήλαιο επιτηθέμενοι κατά του Ηρακλή και τους οποίους ο ημίθεος τους έδιωξε με τους δαυλούς, ενώ τους υπόλοιπους τους τόξευσε καταδιώκοντάς τους μέχρι το όρος  Μαλέα.  Εδώ ζούσε ο Χείρων που είχε διωχθεί από το Πήλιο, από τους Λαπίθες, στον οποίο προσέτρεξαν οι διωκόμενοι από τον Ηρακλή Κένταυροι. Τοξεύοντας τον Έλατο,  ο ημίθεος,  το τόξο του διαπέρασε το μπράτσο  του Ελάτου και σφηνώθηκε στο γόνατο του Χείρωνα. Στεναχωρημένος από το συμβάν ο Ηρακλής ( όλοι εκτιμούσαν και τιμούσαν τον μεγάλο και σοφό δάσκαλο Χείρωνα) έβγαλε το βέλος από το γόνατο και έβαλε στην πληγή ένα φάρμακο που του έδωσε ο ίδιος ο Χείρων. Όμως δυστυχώς η πληγή που είχε προξενήσει το βέλος του ήρωα ήταν ανίατος ( έχουμε ανωτέρω αναφέρει για το δηλητήριο της Ύδρας από την Λέρνη που έβαλε στα τόξα του ο Ηρακλής) και αποσύρθηκε μακριά για να πεθάνει. Όμως, ως αθάνατος που ήταν, αυτό ήταν αδύνατο ! Και τότε ο Δίας έκανε αθάνατο τον Προμηθέα και αυτόν θνητό, ώστε έτσι πέθανε ο Σοφός δάσκαλος Χείρων. 

«…τοξεύων ἵησι βέλος ὁ Ἡρακλῆς, τὸ δὲ ἐνεχθὲν Ἐλάτου διὰ τοῦ βραχίονος τῷ γόνατι τοῦ Χείρωνος ἐμπήγνυται. ἀνιαθεὶς δὲ Ἡρακλῆς προσδραμὼν τό τε βέλος ἐξείλκυσε, καὶ δόντος Χείρωνος φάρμακον ἐπέθηκεν. ἀνίατον δὲ ἔχων τὸ ἕλκος εἰς τὸ σπήλαιον ἀπαλλάσσεται. κἀκεῖ τελευτῆσαι βουλόμενος , καὶ μὴ δυνάμενος ἐπείπερ ἀθάνατος ἦν, ἀντιδόντος Διὶ Προμηθέως αὑτὸν ἀντ᾽ αὐτοῦ γενησόμενον ἀθάνατον, οὕτως ἀπέθανεν. …»( Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, βιβλίο Β΄, κεφ.5, παραγρ. 4)

Ο περιηγητής Παυσανίας μας πληροφορεί, στα Ηλιακά ( κεφ.10, παραγρ. 8-10) πως ο Χείρων είχε πάει στον Άνιγρο, ένα ποταμό που πήγαζε από το αρκαδικό βουνό Λάπιθο, και εκει έπλυνε την πληγή του, με αποτέλεσμα από τότε τα νερά του να ζεύουν, όπου ουδέ καν ψάρια μπορούσαν να ζήσουν και έφευγαν προς αναζήτηση καθαρότερων νερών. Έτσι κατέληγαν στον Ακίδαντα, τα νερά του οποίου έσμιγαν με τον Άνιγρο. Τα ψάρια αυτά,  ενώ όταν ήταν στον ποταμό Άνιγρο ήταν ακατάλληλα προς βρώσιν, όταν περνούσαν στον Ακίδαντα μπορούσαν να καταστούν κατάλληλα. Αυτή λοιπόν η οσμή, προερχόταν από το δηλητήριο της Ύδρας που είχε το βέλος του Ηρακλή.

«…ὁ δὲ Ἄνιγρος οὗτος ἐξ Ἀρκαδικοῦ μὲν κάτεισιν ὄρους Λαπίθου, παρέχεται δὲ εὐθὺς ἀπὸ τῶν πηγῶν ὕδωρ οὐκ εὐῶδες, ἀλλὰ καὶ δύσοσμον δεινῶς. πρὶν δὲ ἢ καταδέξασθαι τὸν Ἀκίδαντα καλούμενον δῆλός ἐστιν οὐδὲ ἀρχὴν τρέφων ἰχθῦς: μετὰ δὲ τοῦτον ἐσβαλόντα ὅσοι τῶν ἰχθύων ὁμοῦ τῷ ὕδατι αὐτοῦ κατίασιν ἐς τὸν Ἄνιγρον, οὐ σφᾶς ἔτι ἐδωδίμους ἔχουσιν ἄνθρωποι, τὰ πρότερα, ἢν ἐντὸς ἁλῶσι τοῦ Ἀκίδαντος, ἐδωδίμους ὄντας…Ἑλλήνων δὲ οἱ μὲν Χίρωνα, οἱ δὲ ἄλλον Κένταυρον Πυλήνορα τοξευθέντα ὑπὸ Ἡρακλέους καὶ φυγόντα τραυματίαν φασὶν ἐν τῷ ὕδατι ἀπολοῦσαι τούτῳ τὸ ἕλκος, καὶ ἀπὸ τῆς ὕδρας τοῦ ἰοῦ γενέσθαι δυσχερῆ τῷ Ἀνίγρῳ τὴν ὀσμήν…»

Οι υπόλοιποι Κένταυροι έφυγαν σε διάφορα σημεία, αλλαφιασμένοι. Από αυτή την φυγή ο Νέσσος κατέληξε στον Εύηνο ποταμό,  όπου θα δούμε πιο κάτω την νέα συνάντηση που είχε με τον ήρωα και την συμβολή του στον θάνατο του Ηρακλέως. «...οἱ λοιποὶ δὲ τῶν Κενταύρων φεύγουσιν ἄλλος ἀλλαχῇ, καὶ τινὲς μὲν παρεγένοντο εἰς ὄρος Μαλέαν, Εὐρυτίων δὲ εἰς Φολόην, Νέσσος δὲ ἐπὶ ποταμὸν Εὔηνον. τοὺς δὲ λοιποὺς ὑποδεξάμενος Ποσειδῶν εἰς Ἐλευσῖνα ὄρει κατεκάλυψεν…»   λέει ο Απολλόδωρος σημειώνοντας την ταραχή των Κενταύρων που τελικώς διεσπάρισσαν σε διάφορα σημεία, κάποιους δε από αυτούς ο Ποσειδώνας τους παραχώρησε το όρος στην Ελευσίνα όπου και διέμεναν.   

Εν τω μεταξύ ο Φόλος κρατώντας το τόξο που σκότωσε τον Χείρωνα, αναρωτιόταν πώς είναι δυνατόν ένα τόσο μικρό αντικείμενο να είναι ικανό να σκοτώσει τόσο μεγαλόσωμα όντα, όπως οι Κένταυροι, και τότε γλυστρώντας το βέλος από τα χέρια του καρφώθηκε στο πόδι του με αποτέλεσμα να τον σκοτώσει ακαριαία ! Όταν ο Ηρακλής γυρνώντας στην Φολόη, βρήκε τον Φόλο νεκρό, τον πήρε τον έθαψε και πήγε να βρεί τον κάπρο που ήταν  κρυμμένος στην φωλιά του. Από εκεί ο ήρωας τον ξετρύπωσε και με κραυγές τον κυνηγούσε έως ότου κατάκοπος ο αγριόχοιρος παρασυρμένος από τον Ηρακλή στο χιονισμένο όρος,  έπεσε στα χέρια του ημιθέου και δεμένος οδηγήθηκε στις Μυκήνες, μπροστά στον Ευρυσθέα, για να ολοκληρωθεί έτσι και ο τέταρτος άθλος του ήρωα! 

«…Φόλος δὲ ἑλκύσας ἐκ νεκροῦ τὸ βέλος ἐθαύμαζεν, εἰ τοὺς τηλικούτους τὸ μικρὸν διέφθειρε· τὸ δὲ τῆς χειρὸς ὀλισθῆσαν ἦλθεν ἐπὶ τὸν πόδα καὶ παραχρῆμα ἀπέκτεινεν αὐτόν. ἐπανελθὼν δὲ εἰς Φολόην Ἡρακλῆς καὶ Φόλον τελευτήσαντα θεασάμενος, θάψας αὐτὸν ἐπὶ τὴν τοῦ κάπρου θήραν παραγίνεται, καὶ διώξας αὐτὸν ἔκ τινος λόχμης μετὰ κραυγῆς, εἰς χιόνα πολλὴν παρειμένον εἰσωθήσας ἐμβροχίσας τε ἐκόμισεν εἰς Μυκήνας…»( Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, βιβλίο Β΄, κεφ.5, παραγρ. 4)