«Έστ' ήμαρ ότε Φοίβος πάλιν ελεύσεται καί ές αεί έσεται».


Πέμπτη 26 Μαΐου 2011

Η ΜΕΤΑ ΧΕΙΡΩΝΟΣ ΖΩΗ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ

 
ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ, θυμίαμα μάνναν.


Ιητήρ πάντων Ασκληπιέ, δέσποτα

Παιάν,

Θέλγων ανθρώπων πολυαλγέα πήματα

Νούσων,

Ηπιόδωρε, κραταιέ, μόλοις κατάγων

υγίειαν,

και παύων νούσους χαλεπάς, θανάτοιό

τε  κήρας.

Αυξιθαλής κόρε, απαλεξικακ’ ,

ολβιόμοιρε,

Φοίβου Απόλλωνος κρατερόν θάλος

αγλαότιμον,

εχθρέ νόσων, Υγίειαν έχων σύλλεκτρον

αμεμφθή,

ελθέ μάκαρ, σωτήρ, βιοτής τέλος εσθλόν

οπάζων.

( Ορφέος Ύμνος εις Ασκληπιόν.)




Εις Ασκληπιόν


«Ω, εσύ Ασκληπιέ, ιατρέ των πάντων, ώ δέσποτα

Παιάν,

Που μαγεύεις τα εκ των νόσων παθήματα

των ανθρώπων, που προξενούν μεγάλους πόνους,

εσύ που καταπραϋνεις με τα δώρα σου,

ο ισχυρός,

είθε να έλθεις φέρων εις ημάς,

την υγείαν.

Και καταπαύων τις βαριές ασθένειες και

τον ολέθριον θάνατο, συ ώ νέε που συντελείς

εις την αύξησιν και απομακρύνεις τα κακά, ο

καλότυχος,

εσύ το ισυρό βλαστάρι, το πολιτίμητο του

Φοίβου Απόλλωνος, ο εχθρός των νοσημάτων,

Που έχεις άμεμπτον σύζυγον την Υγείαν,

Έλα, μακάριε, σωτ΄ρα μας, δίδων εις ημάς

Καλόν τέλος του βίου.» 
 ( μετάφραση από το Βιβλίο του Ιωάννου Πασσά : «Τα Ορφικά», υπό Κωνσταντίνου Χασάπη. Υμνος 67, εις Ασκληπιόν, σελ. 239. ) .


Και επανερχόμενοι στον Θείο Ασκληπιό, ας δούμε και την μετά τον Χείρωνα ζωή του. Ως σύζυγός του, αναφέρεται  η Ηπιώνη, την οποία λέγουν κόρη του Μέροπα σημαντικού μυθικού βασιλιά της νήσου Κώ.  Ο Μέροψ χαρακτηριζόταν ως «γηγενής» ή ως γιος του Τρίοπα. Οι κάτοικοι του νησιού ονομάζονταν «Μέροπες», δηλαδή θνητοί, και η ίδια η νήσος «Μεροπίς» και αργότερα, μέχρι σήμερα, Κως από το όνομα της κόρης του Μέροπα, την Κώ. Ο Μέροψ είχε πάρει ως σύζυγό του την Εχέμεια και όταν αυτή πέθανε ο Μέροψ δεν έπαυε να την πενθεί, μέχρι που ήθελε να αυτοκτονήσει, οπότε η θεά Ήρα πρόλαβε και τον μεταμόρφωσε σε αετό. Ο Μέρωπας πέταξε ψηλά στον ουρανό και εκεί τον κράτησε ο Δίας για πάντα. Ο Οβίδιος προχώρησε περισσότερο και έγραψε ότι κατόπιν ο αετός αυτός μεταφέρθηκε από την Ήρα στον νυκτερινό ουρανό και είναι ο σημερινός αστερισμός Αετός. Εκτός από την Κω, άλλα παιδιά του Μέροπα ήταν ο Εύμηλος, η Κλυτίη και η Τιτανίς.

Με την Ηπιόνη ο Ασκληπιός γεννά πέντε θυγατέρες. Την Ιασώ, την Αίγλη, την Πανάκεια, την Υγιεία και την Ακεσώ. Θεωρείτε δε η Ηπιόνη δευτερεύουσα θεότητα και μάλιστα της έχουν αφιερώσει άγαλμα το οποίο βρίσκεται στην Επίδαυρο δίπλα σε αυτό του Ασκληπιού. Ο Μαχάων και ο Ποδαλείριος αναφέρονται επίσης ως γιοί του Θεού.Τα πρόσωπα αυτά είναι τόσο συνδεδεμένα με τον θεό της Ιατρικής ώστε μετά τον θάνατό του φαίνονται να το ακολουθούν στενά, εν είδη συνοδοί-θεραπευτές, τόσο σε θέμα λατρείας όσο και ίασης.
«Συνοδοί του Ασκληπιού υπήρχαν άπειροι και πρώτον η Ηπιόνη (η ανακουφίζουσα), η οποία φέρεται ως σύζυγός του και μήτηρ των Ασκληπιαδών, αλλ’ εν Κώ εθεωρείτο κόρη του. Οι δύο Ασκληπιάδαι, οι οποίοι κατά τον Αριστείδην ήσαν οι παντοτινοί ακόλουθοί του ή οι αναγγέλοντες την άφιξήν του. Η Υγεία, κατ’ άλλους θυγάτηρ και κατ’ άλλους σύζυγος του Ασκληπιού, περιγραφομένη από τους ποιητές ως απαλά μειδιώσα με  απαστράπτοντας οφθαλμούς θεότης, ιδιαιτέρως υπό του Απόλλωνος εκτιμωμένη. Αι εικαστικαί τέχναι τον απέδιδαν με όλην την ζωηρότητα και την δροσερότητα της ευεξίας και της νεότητος. Άλλαι γυναικείαι μορφαί του περιβάλλοντος του Ασκληπιού ήσαν η Ιασώ, η Πανάκεια, η Αίγλη και η Ακεσώ, όλες θυγατέρες του. Ανδρικαί δε αναφέρονται ο Τελεσφόρος, όπως εν Περγάμω τον ονόμαζον, δαίμων αγαθός της αναρρώσεως, ο Άκεσις, ο οποίος όμως φαίνεται ότι ήτο ο ίδιος με τον Τελεσφόρον, αλλά με το επιδαύριον όνομά του, και ο Θάρρων ή Δάρρων των Μακεδόνων, ο δαίμων της αισιοδοξίας. Συχνότατα επίσης εκ των Θεών τον συνώδευεν η Αθηνά Υγεία.»   ( Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό του «Ηλίου», Ιωαν. Δ. Πασσά).

Τρίτη 17 Μαΐου 2011

ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ - ΧΕΙΡΩΝ ( μέρος β' )


Στην Ωγυγία του Σταγειρίτου διαβάζουμε περί της ανατροφής του Ασκληπιού υπό του Χείρωνος: 
«Ανατραφείς ούν υπό του Χείρωνος, και διδαχθείς την ιατρικήν, χειρουργικήν και κυνηγετικήν, εγένετο ιατρός άριστος, ώστε ανέστησε και πολλούς νεκρούς. Λαβών υπό της Αθηνάς και το αίμα της Γοργόνας, όπως έσταξεν εκ της κεφαλής αυτής, μετεχειρίζετο το μεν εκ του δεξιού μέρους χυθέν, προς σωτηρίαν, το δε εκ του αριστερού, προς φθοράν των  ανθρώπων…» (Ωγυγία, Αθ. Σταγειρίτου μέρος Ε’, Βιβλ. Γ’ κεφ. Θ’ , Περί Ιατρών).

Πραγματικά είναι άξιον προς παρατήρηση το γεγονός αυτό που αναφέρεται από τον Σταγειρίτη. Το αίμα της Μεδούσης λειτουργεί με δύο τρόπους, θεραπευτικά αλλά και θανατηφόρα.  Αθηνά και Μέδουσα. Η Θεά που καθοδηγεί, εμπνέει τους ήρωες της και από την άλλη η Μέδουσα με την παραλυτική της δύναμη… Ενέργεια και αδράνεια… Συνείδηση και ασυνειδησία… Άρα αν δεν υπάρξει η σύνδεση αυτών των δύο , δεν μπορεί να υπάρξει και  σωστή εκπόρευση των Θείων Δώρων προς τον άνθρωπο… Πάντως όπως και να ‘χει η αξία του δώρου της Αθηνάς προς τον Ασκληπιό και η δυναμική που αναπτύχθηκε μέσα από την ορθή καλλιέργειά του έφθασε τον θεό της Ιατρικής στο Ολύμπιο βάθρο!!!
 «Εθεράπευε δε τας ασθένειας δια των επωδών, δια της τομής, καυσίματος, χόρτων διαίτης, καθαρισμού, εμπλάστρων, και άλλως κατά την χρείαν. Όθεν φοβηθείς ο Ζεύς, μήπως γένωσιν οι άνθρωποι αθάνατοι δια της τέχνης ταύτης, και καταφρονούσι τους θεούς, εκεραύνωσεν αυτόν. Ή ο Πλούτων παρακάλεσε τον Δία να τον κεραυνώσει, επειδή ανέστησε πολλούς νεκρούς, και εζημείωσεν αυτόν…»( Ωγυγία, Αθ. Σταγειρίτου μέρος Ε’, Βιβλ. Γ’ κεφ. Θ’ , Περί Ιατρών).

Να παρατηρήσουμε στο σημείο αυτό πως η επέμβαση του Διός στο έργο του Ασκληπιού, εμπεριέχει μια βαθιά σημασία για τον τότε υπάρχοντα κόσμο. Δηλαδή για εκείνους τους ανθρώπους που προφανώς με την πράξη του ο Πατήρ ανδρών τε και Θεών, ήθελε να προσδιορίσει το ανέτοιμο της κατάστασής τους. Καθ' ότι Θείο το έργο του Ασκληπιού μα καταφανώς άκαιρο… Μην ξεχνάμε πώς και σε ποια κατάσταση ήταν ο τότε άνθρωπος που μέσα από πράξεις αντίθετες του πρωταρχικού σκοπού της δημιουργίας του, φαίνεται να διακρίνεται…
Δεν έπρεπε να ξεπεράσει τα όρια ο Ασκληπιός! Όρια που καθόριζαν την τήρηση των φυσικών νόμων τους οποίους ο Ζεύς εποπτεύει!  Η παραβίαση αυτών ενέχει αυστηρή τιμωρία ακόμη και αν πρόκειται για εκλεκτούς, όπως ο Ασκληπιός…
Βεβαίως η ερώτηση που πιθανώς να βγει από τα χείλη πολλών είναι: 
«Μήπως τάχα και ο σημερινός άνθρωπος, μετά από τόση γνώση αλλά και εμπειρία χιλιετηρίδων μέσω παθημάτων και μαθημάτων, δεν μπορεί να κατηγοριοποιηθεί στην ίδια βαθμίδα με εκείνον της απώτατης αρχαιότητος;» 
 Ναι, θα έλεγα, με την διαφορά πως ο σημερινός άνθρωπος είναι ίσως σε ακόμη δυσχερέστερη θέση αφού είχε και έχει όλα εκείνα τα εχέγγυα που θα τον καθιστούσαν, πιθανώς, άξιο των Θείων Δώρων, όμως δυστυχώς δεν κατόρθωσε να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, δηλαδή της θεοποίησής του …

Περί του ονόματος του Ασκληπιού λέγεται πως προέρχεται, το πρώτο συνθετικό, από τον Άσκλην, τον βασιλιά της Κορίνθου τον οποίο ο Ασκληπιός θεράπευσε. Ή από τον «Ασγελάταν» που είναι επίθετο του Απόλλωνος, ή τον «Αγλαόπην».  Το δεύτερο συνθετικό «ήπιος» φανερώνει το απαραίτητο συμπλήρωμα της αίγλης και δόξης του Θεού της Ιατρικής. Την ηπιότητα.
Ακόμη «δια το μη εάν σκελλέσθαι» (σκληρύνεσαι) ή «ό μη εών τα σκέλη εσκληκέναι και ξηραίνεσθαι» ή «ότι τα ασκελή νοσήματα ήπια ποιεί»… 
( Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό του «Ηλίου», Ιωαν. Πασσά).