«Έστ' ήμαρ ότε Φοίβος πάλιν ελεύσεται καί ές αεί έσεται».


Πέμπτη 29 Ιουλίου 2010

ΚΑΔΜΟΣ ( Μέρος Β')

 Ένας  άλλος Σπαρτός, ο Εχίων,  βοήθησε τον Κάδμο να χτίσει την ακρόπολη Καδμεία,  που πήρε και το όνομά του. Εχιονία την έλεγαν πρώτα. Ακόμη, παντρεύτηκε και την κόρη του Κάδμου,  Αγαυή και γέννησε τον Πενθέα.
Τέλος ο Χθόνιος γέννησε τον Νυκτέα, την Νυκτηϊδα και τον Λύκο.  Από αυτούς κατάγεται ο Αστακός που είχε τέσσερα παιδιά τον Ίσμαρο, τον Λεάδη, τον Μελάνιππο και τον Αμφίδικο ή Ασπόδικο και όλοι τους  ξεχώρισαν με την ανδρεία τους στον πρώτο Θηβαϊκό πόλεμο. Μάλιστα ο τάφος του Ασπόδικου σώζεται κοντά στην Οιδιπόδια κρήνη. Από την γενιά του Χθονίου και συγκεκριμένα της κόρης του Νυκτηΐδας γεννήθηκε ο Λάβδακος ιδρυτής του γνωστού, για το μεγάλο δράμα που έπληξε την οικογένεια, οίκου των Λαβδακιδών. Αλλά η σχέση αυτού του οίκου με τις Θήβες είναι συνδεδεμένη και με τον Νυκτέα, αδερφό της Νυκτηΐδας, από την κόρη του οποίου, την Αντιόπη, γεννήθηκαν οι Διόσκουροι Ζήθων και Αμφίων. Για αυτούς λοιπόν, τον Ζήθο και τον Αμφίονα,  η αναφορά των αρχαίων συγγραφέων λέει ότι έδιωξαν τον Κάδμο  και την γυναίκα του από την Καδμεία,  και έκτισαν την πόλη της Θήβας,  την οποία ονόμασαν από το όνομα της γυναίκας του Ζήθου,  Θήβης.
 «…Λύκου δ πιτροπεύοντος δεύτερον κατίασιν μφίων κα Ζθος δύναμιν γείραντες. κα Λάιον μν πεκκλέπτουσιν ος ν πιμελς μ γενέσθαι τ Κάδμου γένος ς τος πειτα νώνυμον, Λάκου δ ο τς ντιόπης παδες τ μάχ κρατοσιν: ς δ βασίλευσαν, τν πόλιν τν κάτω προσκισαν τ Καδμεί κα Θήβας νομα θεντο κατ συγγένειαν τν Θήβης. μαρτυρε δέ μοι τ λόγ κα μηρος ν τ δυσσεί:
«ο πρτοι Θήβης δος κτισαν πταπύλοιο
πύργωσάν τ', πε ο μν πύργωτόν γ' δύναντο
ναιέμεν ερύχορον Θήβην, κρατερώ περ όντε»-Ομήρου Οδύσσεια, κεφ.11, στιχ. 263-  …»(Παυσανίου Βοιωτικά, κεφ.5,παραγρ.6-7)
 Το άξιο περιέργειας και θαυμασμού είναι η αναφορά σχετικά με τον τρόπο που έκτισαν την πόλη. Λέγεται λοιπόν ότι:  ο Αμφίων ή ακόμη και ο αδερφός του Ζήθος,  έπαιζαν μουσική και με κάποιο τρόπο οι πέτρες μεταφέρονταν στο σημείο που έπρεπε να στηθούν.
«… παραλαβόντες δ τν δυναστείαν τν μν πόλιν τείχισαν, πακολουθησάντων τ μφίονος λύρ τν λίθων…»( Απολλοδώρου Βιβλ. Βιβλίο Γ΄Κεφ.5,παραγ.5)
Την μουσική ο Αμφίων την έμαθε από τον Ερμή,  επειδή ήταν ο πρώτος που τον τίμησε χτίζοντας και βωμό προς τιμή του. Αλλά και γιατί ήταν πολύ ευσεβής τον δίδαξε ο Θεός την τέχνη της μουσικής αρμονίας. Αναφέρεται δε και ως ο εφευρέτης της επτάχορδης λύρας,  ήταν δε τόσο υπέροχη η  μουσική απόδοση του Αμφίωνα,  ώστε χαρακτηριστικά λέγεται γι’ αυτόν πως: όταν έπαιζε την λύρα ακόμη και τα δένδρα, οι πέτρες αλλά και τα ζώα χόρευαν!!! Έτσι χτίσθηκε η Θήβα , η κάτω της Καδμείας περιοχή, που πήρε το όνομά της από την σύζυγο του Ζήθου, την  Θήβη, όπως αναφέραμε παραπάνω.
Επιστρέφουμε όμως στον Κάδμο για να δούμε τι επακολούθησε μετά το χτίσιμο της Καδμείας.  Αυτός λοιπόν πήρε για γυναίκα του,  την Αρμονία, την κόρη του Δία και της Ηλέκτρας και προς χάριν της μητέρας της Αρμονίας,  ονόμασε τις πύλες των Θηβών «Ηλεκτρίδες».  Άλλοι όμως λένε πως ήταν κόρη του Άρεως και της Αφροδίτης όπως υποστηρίζει και ο Απολλόδωρος : Ζες δ δωκεν ατ γυνακα ρμονίαν, φροδίτης κα ρεος θυγατέρα…» (Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, Βιβλίο Γ΄κεφ. 4, παραγρ.2). Στο γάμο τους λέγεται πως κατέβηκαν από τον Όλυμπο όλοι οι Θεοί και  παραβρέθηκαν σ’ αυτόν, που έγινε στην Καδμεία. Μάλιστα οι Θηβαίοι αργότερα έδειχναν ένα σημείο στην αγορά, όπου έλεγαν πως εκεί κάθισαν οι Μούσες που υμνούσαν τον γάμο. Ακόμη υπεδείκνυαν και το σπίτι του Κάδμου, το νυφικό δωμάτιο της Αρμονίας και της κόρης της Σεμέλης και ο τόπος αυτός αποτελούσε Άβατο! Στον γάμο ο Κάδμος χάρισε στην Αρμονία το περίφημο πέπλο και περιδέραιο που είχε πάρει από τον Ήφαιστο. Ο Φερεκύδης λέει πως,  η Ευρώπη η αδερφή του Κάδμου, του τα έδωσε, η οποία τα είχε λάβει εκ του Διός, όπως μας πληροφορεί ο Απολλόδωρος:
«…δωκε δ ατ Κάδμος πέπλον κα τν φαιστότευκτον ρμον, ν π φαίστου λέγουσί τινες δοθναι Κάδμ, Φερεκύδης δ π Ερώπης· ν παρ Δις ατν λαβεν…»( Απολλοδώρου Βιβλιοθ. Βιβλίο Γ΄κεφ.4,παραγρ.2)
Τέσσερες κόρες έκανε ο Κάδμος με την Αρμονία,  και έναν γιό. Την Ινώ την Σεμέλη, την Αγαύη, την Αυτονόη και τον Πολύδωρο.  Τραγωδία όμως έπληξε την οικογένεια αφού η Ινώ πνίγηκε, η Αγαυή σκότωσε τον γιό της Πενθέα και η Σεμέλη κατακεραυνώθηκε από τον Δία όταν του ζήτησε, μετά από προτροπή της Ήρας, να της παρουσιασθεί σε όλο του το μεγαλείο. Τότε ήταν που ο Δίας πήρε από την κοιλιά της φλεγόμενης Σεμέλης, το μωρό του,  που εκείνη κυοφορούσε και το έραψε στον μηρό του. Ήταν ο μετέπειτα γεννηθείς Θεός Διόνυσος!!! Επίσης τον γιό της άλλης του κόρης της Αυτονόης , τον έφαγαν οι σκύλοι. Και αιτία όλων αυτών των κακών ήταν η οργή του Άρη για τον θάνατο του δράκου ή ακόμη η ζήλεια της Ήρας για την Σεμέλη.
Έτσι λοιπόν, ο Κάδμος, απελπισμένος και μη υποφέροντας περισσότερη δυστυχία πήρε την γυναίκα του Αρμονία και έφυγαν, πηγαίνοντας στην χώρα της Ιλλυρίας. Εκεί ήδη βρισκόταν η κόρη του Αγαύη η οποία είχε παντρευτεί τον  βασιλιά  της περιοχής  Λυκοθέρση, τον οποίο σκότωσε και έδωσε τον θρόνο στον πατέρα της.  
Ενώ στον Απολλόδωρο διαβάζουμε πως το γεγονός που κατέστησε τον Κάδμο βασιλιά της Ιλλυρίας και γενάρχη των Ιλλυριών, ήταν η νίκη των Εγχελέων με ηγέτη τον Κάδμο, επί των παροικούντων στην περιοχή της Ιλλυρίας. Και με την επιβεβαίωση του χρησμού χρίζεται επίσημος  ηγέτης αυτών :
«… δ Κάδμος μετ ρμονίας Θήβας κλιπν πρς γχελέας παραγίνεται. τούτοις δ π λλυριν πολεμουμένοις θες χρησεν λλυριν κρατήσειν, ἐὰν γεμόνας Κάδμον κα ρμονίαν χωσιν. ο δ πεισθέντες ποιονται κατ λλυριν γεμόνας τούτους κα κρατοσι. κα βασιλεύει Κάδμος λλυριν, κα πας λλυρις ατ γίνεται. αθις δ μετ ρμονίας ες δράκοντα μεταβαλν ες λύσιον πεδίον π Δις ξεπέμφθη..». ( Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, βιβλίο Γ΄,κεφ.5,παραγρ.4)
Ενώ πίσω στην Καδμεία  ο Πολύδωρος παντρεύεται την κόρη του ενός από τους εναπομείναντες Σπαρτούς του Χθονίου, την Νυκτηϊδα και γεννά τον Λάβδακο  τον ιδρυτή όπως ήδη προαναφέραμε, του πολύπαθου γένους των Λαβδακιδών με προεξέχοντα αυτόν τον Οιδίποδα!!!
 Και εδώ να αναφέρουμε πως πάλι βλέπουμε την στενή σχέση των Αργείων-Πελοποννησίων με τον οίκο των Θηβών, αφού ο πατέρας του Οιδίποδα, ο  Λάϊος,  είχε έρθει και φιλοξενηθεί για μεγάλο διάστημα από τον Ηλείο βασιλιά Πέλοπα. Το δράμα που ακολούθησε τον Οιδίποδα είναι γνωστό και η ταλαιπωρία που υπέστη από την αμαρτία του γάμου με την μητέρα του Ιοκάστη είναι κατά κάποιο τρόπο η αφετηρία της εκστρατείας των Αργείων στην Θήβα πρώτα με τους επτά βασιλείς « Επτά επί Θήβας» και στην συνέχεια με την εκστρατεία των Επιγόνων και την κατάληψη των Θηβών.

Τετάρτη 28 Ιουλίου 2010

ΚΑΔΜΟΣ



Ο Κάδμος μαζί με την μητέρα του Τηλέφασσα πρώτα πήγε στην Ρόδο και έκτισε το ιερό του Ποσειδώνα επειδή τον έσωσε από κάποια τρικυμία ( εδώ να σημειώσουμε πως και ο Δαναός όταν έφυγε με τις κόρες του από την Αίγυπτο πρώτα στην Ρόδο σταμάτησε,  όπου αφιέρωσε ιερό στην Λινδία Αθηνά με την ίδια περίπου υπόσχεση που είχε δώσει και εκείνος περί της σωτηρίας του). Εκεί άφησε και κάποιους Φοίνικες ως φύλακες του ιερού και αφού έκανε αφιερώματα και στην Λινδία Αθηνά έφυγε. Μετά ήρθε στο νησί Καλλίστη (Θήρα) όπου άφησε και αποικία  και έκανε άρχοντα αυτής τον Μεμβλίαρο. «…λαβόντες λογισμν τι Θήρ μν ς ατν νει Κάδμον τ γένος, ο δ σαν πόγονοι Μεμβλιάρου: Μεμβλίαρον δ νδρα ντα το δήμου Κάδμος ν τ νήσ κατέλιπεν γεμόνα εναι τν ποίκων…» (Παυσανίου Λακωνικά, κεφ.1, παραγρ. 8)
Αφού λοιπόν συνέχισε την αναζήτηση της αδερφής του χωρίς κανένα απολύτως αποτέλεσμα,  ήρθε στην Θράκη όπου μάλιστα ήταν και ο τόπος που πέθανε η μητέρα του Τηλέφασσα. Μάλιστα λέγεται πως είναι αυτός που ανακάλυψε και τα χρυσορυχεία του Παγγαίου όρους.
Μην ξέροντας τι πρέπει να κάνει στην συνέχεια,  πήγε στο Μαντείο των Δελφών να πάρει χρησμό περί του μέλλοντός του. Η Πυθία του είπε πως δεν πρέπει πια να συνεχίζει το ψάξιμο της Ευρώπης γιατί θα είναι άκαρπο. Αυτό που έπρεπε να κάνει ήταν να ακολουθήσει την πρώτη αγελάδα που θα εύρισκε μπροστά του και εκεί που θα σταματούσε εκείνη να ξεκουραστεί εκεί θα έχτιζε και την πόλη στην οποία έπρεπε να μείνει. «…Κάδμος δ ποθανοσαν θάψας Τηλέφασσαν, π Θρακν ξενισθείς, λθεν ες Δελφος περ τς Ερώπης πυνθανόμενος. δ θες επε περ μν Ερώπης μ πολυπραγμονεν, χρσθαι δ καθοδηγ βοΐ, κα πόλιν κτίζειν νθα ν ατη πέσ καμοσα…» ( Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, Βιβλίο Γ΄κεφ.4, παραγρ.1)
Πραγματικά ο Κάδμος περνώντας από την Φωκίδα είδε μια αγελάδα που είχε αποκοπεί από το κοπάδι του Πελάγοντα και αρχίζει να την ακολουθεί. Περνώντας αυτή,  στην Βοιωτική χώρα, κουρασμένη σταματά και κάθεται κατά γης. Εκεί λοιπόν ο Κάδμος αποφασίζει, όπως ο χρησμός του υπέδειξε, και χτίζει την ακρόπολη Καδμεία εξ’ αυτού ονομαζόμενη έτσι. «…Κάδμος δ τν πόλιν τν καλουμένην τι κα ς μς Καδμείαν κισεν…»(Παυσανίου Βοιωτικά, κεφ. 5, παραγρ.2)
Να δούμε όμως λίγο τους κατοίκους εκείνης της περιοχής οι οποίοι πριν το κατακλυσμό του Ωγύγου λέγονταν Εκτήνες και οι οποίοι χάθηκαν με τον κατακλυσμό. Στην συνέχεια ήρθαν οι  Άονες και Ύαντες. «… τος μν ον οσι κατ κώμας τι σαν α οκήσεις…»( Παυσανίου Βοιωτικά, κεφ. 5, παραγρ.2)
Από αυτούς,  οι Ύαντες ήρθαν σε σύγκρουση με τον Κάδμο,  αλλά νικήθηκαν από αυτόν και έφυγαν. Οι Άονες όμως έμειναν και ενώθηκαν με τον Κάδμο και τους ανθρώπους του. Ο Κάδμος σε ευγνωμοσύνη προς την Αθηνά που τον βοήθησε,  θέλησε να θυσιάσει την αγελάδα που είχε ακολουθήσει. Έτσι έστειλε δυό ανθρώπους του,  τον Δηϊλέοντα και τον Σέριφο,  να βρούν νερό. Αυτοί όμως έπεσαν πάνω σε έναν δράκο ο οποίος τους κατασπάραξε. Αυτόν τον Δράκο η θεά Αθηνά είπε στον Κάδμο πως έπρεπε να τον σκοτώσει και στην συνέχεια να σπείρει τα δόντια του. Έτσι έκανε λοιπόν ο Κάδμος και βλέπει από τα δόντια αυτά να φυτρώνουν ένοπλοι άνδρες. Αυτοί ονομάσθηκαν Σπαρτοί. Και ο Κάδμος όπως τον είχε συμβουλέψει η Αθηνά άρχισε να ρίχνει πέτρες ανάμεσά τους,  ώστε αυτοί νόμισαν πως αυτό γινόταν από τους διπλανούς τους,  με αποτέλεσμα να μάχονται μεταξύ τους. Ο Κάδμος βρήκε έτσι την ευκαιρία και σκότωσε αρκετούς από αυτούς.  «…δήλωσε δ ατ σπειρομένων τν δόντων κ γς νδρας μέλλειν ναδύεσθαι π ατν καθωπλισμένους, ος λεγεν πειδν θρόους θεάσηται, βάλλειν ες μέσον λίθους ποθεν, ταν δ πρ τούτου μάχωνται πρς λλήλους, τότε κτείνειν ατούς…»(Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, Βιβλίο Α΄, κεφ.9, παραγρ.23)
Πέντε μόνο σώθηκαν από αυτούς, ο Εχίων, ο Ουδαίος, ο Χθόνιος, ο Υπερήνωρ και ο Πέλωρ. Για τον θάνατο των υπολοίπων Σπαρτών ο Κάδμος τιμωρήθηκε να υπηρετήσει ποινή ενός ενιαυτού ή αίδιου όπως το αναφέρει ο Απολλόδωρος και ήταν ο χρόνος αυτός ίσος με οκτώ έτη. «…Κάδμος δ νθ ν κτεινεν ίδιον νιαυτν θήτευσεν ρει· ν δ νιαυτς τότε κτ τη. μετ δ τν θητείαν θην ατ τν βασιλείαν κατεσκεύασε …» (Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, Βιβλίο Γ΄κεφ. 4, παραγρ.2)
Μια παρένθεση ακόμη να κάνουμε εδώ για να σημειώσουμε πως η αναφορά του Δράκοντα και η σπορά των δοντιών του,  αναφέρεται και στην ιστορία του Ιάσονα κατά την δοκιμασία που του έβαλε ο Αιήτης μετά την πάλη του με τον χάλκινο ταύρο. Τα δόντια μάλιστα εκείνα λέγεται πως ήταν από την μια εκ των δύο σιαγόνων του δράκου που σκότωσε ο Κάδμος και ήταν ο Φρίξος που τα έφερε στον βασιλιά Αιήτη. Η παρουσία του δράκοντα στην προϊστορία φαίνεται να έχει την δική της συμβολική,  αφού και ο Θεός Απόλλων παλεύει με τον Πύθωνα για την κατάκτηση του Μαντείου των Δελφών.
 «…ς δ φρουρν τ μαντεον Πύθων φις κώλυεν ατν παρελθεν π τ χάσμα, τοτον νελν τ μαντεον παραλαμβάνει..»(Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη, Βιβλίο Α΄, κεφ.4, παραγρ.1)
Να συμπληρώσουμε για τους Σπαρτούς επίσης πως: οι απόγονοί τους είχαν ένα σημάδι στον ώμο σε σχήμα λόγχης και από αυτό ξεχώριζαν. Μάλιστα από μια μεγάλη γενιά Σπαρτών, τους  Αιγείδες,  που ήταν και από τις κυριότερες των Θηβών, λέγεται πως καταγόταν και ο επιγραμματοποιός,  Πίνδαρος. Από την γενιά του Σπαρτού Ουδαίου κατάγεται ο μάντης Τειρεσίας.