«Έστ' ήμαρ ότε Φοίβος πάλιν ελεύσεται καί ές αεί έσεται».


Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου 2009

ΤΑΥΡΟΚΑΘΑΨΙΑ, ΜΙΝΩΑΣ Ο Α΄ ΜΕΓΑΣ ΝΟΜΟΘΕΤΗΣ…




Τα Ταυροκαθάψια είναι μία εορτή που μας παραπέμπει απ’ ευθείας στην Μινωϊκή Κρήτη. Όμως αυτό το είδος των ταυρομαχιών ελάμβανε χώρα και σε άλλες ελληνικές περιοχές όπως αυτή της Ελευσίνας αλλά και της Εφέσου της Μικράς Ασίας. Είναι μία καθαρά ελληνική εορτή η οποία στον αποσυμβολισμό της αναπαριστά τον πόλεμο του Δία κατά του Κρόνου.
Υπάρχει όμως και μία άλλη αποσυμβολική έννοια του εορτασμού των Ταυροκαθαψίων όπου εκεί φαίνεται η ικανή γνώση των νέων της Μινωϊκής Κρήτης που αποδεικνύεται μέσα από την ισορροπία την οποία επιτύγχαναν στις ασκήσεις τους με τους ταύρους. Η τέλεια ισορροπία, η απόλυτη αυτοσυγκέντρωση είναι αποτελέσματα της γνώσης που λαμβάνουν από τους δασκάλους τους, αλλά και επίσης απόδειξη πως είναι έτοιμη να βγουν σε μία κοινωνία όπου όχι μόνο η μόρφωση αλλά και η εκπαίδευση είναι οι κύριοι αρωγοί μιας σωστής, από κάθε άποψης ζωής.
Ο Δίας είναι ο ταυρομάχος και ο Κρόνος ο ταύρος. Ο Δίας είναι η συμπαντική αρμονία και ο Κρόνος είναι η ημιτελής και άναρχη δόμηση του Κόσμου.
Η εποχή αυτή κατά την οποία λάμβαναν χώρα και άλλες εξίσου αξιόλογες εκφράσεις ( 4η π.Χ. χιλιετηρίδα), είναι η εποχή της έξαρσης της δημιουργικής πνοής των Ελλήνων της νέας γενιάς, της λεγόμενης «του Δευκαλίωνα».
« Κέκροπος δε αποθανόντος, εβασίλευσεν ο Κραναός, εφ’ ου τον επί Δευκαλίωνος λέγεται κατακλυσμόν γενέσθαι…»
« Κραναόν δε εκβαλών, Αμφικτύωνα εβασίλευσεν Αθηνών και το εν Ακροπόλει ξόανον της Αθηνάς ιδρύσατο, και των Παναθηναίων την εορτήν συνεστήσατο…»
« Ερεχθονίου δε αποθανόντος και ταφέντος εν τω τεμένει της Αθηνάς, Πανδίων εβασίλευσε…»
« Πανδίων δε ετέκνωσε Πρόκρην … παίδας δε διδύμους, Ερεχθέα και Βούτην…»
« Πανδίωνος δε αποθανόντος οι παίδες τα πατρώα εμερίσαντο, και την μεν βασιλεία των Αθηνών, Ερεχθεύς λαμβάνει, την δε ιερωσύνην της Αθηνάς και του Ποσειδώνος, Βούτης…»
Μέσα από τις παραπάνω αναφορές του Απολλοδώρου βλέπουμε πρόσωπα και πράγματα της τότε εποχής. Χρήσιμες πληροφορίες για την κοινωνική, πολιτική αλλά και γενικότερα την ζωή μιας εποχής που λάμπρυνε από κατορθώματα, επιτεύγματα και πολιτισμικές εκδηλώσεις σ’ έναν χώρο που έμελλε να λάμψει ένας ανώτερος πολιτισμός! Ένας μοναδικός πολιτισμός που θα κληρονομούσε ακόμη μεγαλύτερη αίγλη από τους συνεχιστές στις επόμενες για χιλιετίες γενιές.
Ο Μίνωας δεν ήταν μονάχα ένας ξακουστός βασιλιάς, αλλά και ένας εξαίρετος νομοθέτης. Κάθε εννιά χρόνια ανέβαινε στο όρος Δίκτη και διανυκτέρευε στην σπηλιά που λεγόταν πως ανατράφηκε ο Δίας από τους Ιδαίους Δακτύλους. Εκεί περίμενε την επιφοίτηση του Μεγάλου Διός, του Πνεύματος του Μεγάλου προγόνου του, του Πατέρα των Θεών και των ανθρώπων, για τους νόμους που έπρεπε να θεσπίσει ώστε να διακυβερνήσει δίκαια τους υπηκόους του.
Ένας παντοδύναμος Μίνωας, καθισμένος στον αλαβάστρινο θρόνο του, τον στολισμένο με γυπαετούς, κρατώντας στο δεξί του χέρι το χρυσό του σκήπτρο, και περιτριγυρισμένος από βουκρανοφόρους φρουρούς, έχοντας στο πλευρό του σοφούς συμβούλους, όπως ο νομοθέτης Ραδάμανθυς, ο αρχιτέκτων Δαίδαλος και ο γνώστης της ιερογλυφικής γραφής της εποχής των Θεών, αρχιερέας των Αθηνών Βούτης.
«… Μίνως δε Κρήτην κατοικών, έγραψε νόμους και γήμας Πασιφάην του Ηλίου και Πεσηϊδος …»( Απολλόδωρος, βιβλ. Γ΄ εδφ. 7).
Ήταν τόσο δίκαιος ο Μίνωας, που μετά τον θάνατό του έγινε κριτής των ψυχών στον Άδη.

ΤΑΛΩΣ ΚΑΙ ΔΑΙΔΑΛΟΣ

Στην αναφορά μας για τον Μίνωα κάναμε λόγο για τους Τάλω και Δαίδαλο. Ο συσχετισμός των δύο αυτών προσώπων ξεκινά από μία πράξη πολύ άσχημη. Ο Τάλως φαίνεται πως ήταν ένας από τους καλύτερους αρχιτέκτονες της εποχής αφού σε αυτόν αποδίδεται το κτίσιμο των ναών της Αθηνάς και του Ποσειδώνα. Ο ναός της Αθηνάς κτίστηκε στον βράχο της Ακρόπολης και εκεί μάλλον μπήκε για πρώτη φορά τον ξύλινο άγαλμα της προστάτιδας θεάς. Φαίνεται πως θα πρέπει να ήταν πάρα πολύ όμορφος και πιθανολογείται πως αυτή η μεγάλη επιτυχία είναι που παρακίνησε την ζηλοφθονία του Δαίδαλου προς τον Τάλω και τον γκρέμισε «κατά λάθος» από την Ακρόπολη με αποτέλεσμα τον θάνατο του μεγάλου αρχιτέκτονα.
Η ιστορία (η η μυθολογία?)αναφέρει πως ο Άρειος Πάγος που ανέλαβε την υπόθεση της εκδίκασης του θανάτου του Τάλω καταδίκασε τον Δαίδαλο αφού και σαφώς δεν δέχτηκε την δικαιολογία της «κατά λάθους» ρίψης του αρχιτέκτονα από τον βράχο της Ακρόπολης.
Για να αποφύγει την τιμωρία ο Δαίδαλος έφυγε από την Αθήνα και ως φυγάς πλέον καταφθάνει στην Κρήτη. Εδώ αρχίζει και η σχέση του με τον Μίνωα. Την ίδια χρονική περίοδο είχε φύγει και από την Αθήνα η αδερφή του βασιλέα των Αθηνών Ερεχθέα, Πρόκρη, που κατηγορήθηκε από τον σύζυγό της Κέφαλο για μοιχεία. Φυσικά ο Μίνως δέχθηκε και τις δύο αυτές προσωπικότητες, γιατί ήταν όντως μεγάλες προσωπικότητες, με ευμένεια. Η ευμένεια αυτή μεταφράζεται (συνυφαίνεται?) φυσικά με το συμφέρον του Κρήτα βασιλιά ο οποίος δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερη ευκαιρία από το να έχει ένα άριστο αρχιτέκτονα, στον οποίο ανέθεσε την κτίση των ανακτόρων της Κνωσσού (ενώ) και την βασιλική αδερφή την έκανε ερωμένη του.

Με την Πρόκρη ο Μίνως πήγαινε συχνά για κυνήγι παρέα με τον φημισμένο για την ταχύτητα των ποδιών του αλλά και την ομορφιά του πιστό σκύλο του, στα βουνά της Ίδης όπου κυνηγούσαν ελάφια και αίγαγρους. Από την άλλη ο Δαίδαλος συνέχιζε την κτίση των ανακτόρων της Κνωσσού τα οποία υψώνονταν πανέμορφα και μεγαλόπρεπα στον κρητικό τόπο. Η ιστορία όμως του ερωτικού δεσμού του Μίνωα δεν περιοριζόταν στα βουνά της Ίδης αλλά το ίδιο συνέβαινε και στο παλάτι του Μίνωα. Φυσικό ήταν όλη αυτή η ιστορία να αντιμετωπίζεται ανάλογα από την βασιλική σύζυγο την Πασιφάη η οποία όμως φαίνεται να βρίσκει παρηγοριά στην αγκαλιά του Ταύρου, στρατηγού του Μίνωα.
Η παράδοση λέει πως ο Ταύρος αυτός βγήκε από την θάλασσα την ημέρα του γάμου του Μίνωα με την πανέμορφη Πασιφάη, δώρο των Θεών. Ήταν κατάλευκος και εκπληκτικής ομορφιάς, μας λέει η παράδοση, τόσο που η Πασιφάη τον ερωτεύτηκε αμέσως. Αλλά εδώ κάνουμε τον αποσυμβολισμό κοιτώντας την ιστορία και όχι τα σύμβολα που πέρασαν μέσα από την παράδοση για να σημάνουν την σχέση θεών και ανθρώπων.
Ο περίφημος λοιπόν Μινώταυρος γεννήθηκε από εκείνη την σχέση της βασιλικής συζύγου του Μίνωα και του στρατηγού του Ταύρου. Επειδή η σχέση ήταν παράνομη, όπως ήταν λογικό, ο καρπός αυτού του έρωτα έπρεπε να μείνει κρυφός. Η δισυπόστατη μορφή του είναι αποτέλεσμα της διακωμώδησης της σχέσης από τον λαό. Αλλά και από το γεγονός ότι οι σχέσεις των βασιλικών οικογενειών που κάτω από συνθήκες συμφέροντος επιτελούνται γάμοι, έχουν τις ανάλογες επιπτώσεις στον συναισθηματικό τομέα των ατόμων που βρίσκονται να αναπτύσσουν αισθήματα με άτομα πέραν του δικού τους «κύκλου» και κοινωνικής επιφάνειας. Δισυπόστατη λοιπόν η μορφή του Μινώταυρου έχει το αίμα του Ταύρου αλλά και το βασιλικό Μινωικό αίμα.
Η Πρόκρη με τον σάλο που έχει ξεσπάσει για τον παράνομο ερωτικό της δεσμό με τον Κρήτα βασιλιά και θέλοντας να αποφύγει την οργή της Πασιφάης γυρίζει στην Αθήνα. Κατά την αποχώρησή της ο Μίνως της χαρίζει τον κυνηγετικό του σκύλο. Στην Αθήνα η Πρόκρη γίνεται δεκτή από τον άνδρα της Κέφαλο που ενώ φαίνεται να την έχει συγχωρήσει σε ένα κυνήγι στις πλαγιές του Υμηττού φονεύεται «κατά λάθος» και αυτή. Ο σκύλος του Μίνωα ήταν δείγμα πως καθόλου φιλική δεν ήταν η σχέση της Πρόκρης με τον βασιλιά της Κρήτης, και αυτό ο Κέφαλος δεν μπορούσε να το …δεχτεί. Έτσι το «σύμβολο» της απιστίας έγινε αιτία του ξεσπάσματος του Κέφαλου και του φόνου τελικά της Πρόκρης. Ο Άρειος Πάγος βέβαια δεν δεχόταν αυτά τα «κατά λάθος» φονικά και έτσι τιμωρεί τον Κέφαλο ο οποίος όμως καταφέρνει να διαφύγει και αυτός στο εξωτερικό.

ΜΙΝΩΑΣ Ο Α΄


Για τον περίφημο Μίνωα, βασιλιά της Κρήτης και τον μεγαλειώδη πολιτισμό που εξ’ αυτόν έλαβε το όνομά του, όλοι μας γνωρίζουμε, αλλά το ότι όμως δεν υπήρξε μονάχα ένας Μίνως αλλά ότι αυτό ήταν προσωνύμιο των βασιλέων αυτό μάλλον για τον περισσότερο κόσμο είναι άγνωστο. Εμείς λοιπόν θα δούμε τον Μίνωα τον Α΄, τον μεγαλύτερο ίσως από τους Κρήτες βασιλείς.
Αυτός πρέπει να έζησε περί το 3300 π. Χ. και ήταν γιος του Αστερίου και εγγονός του Δώρου γιου του Έλληνα ο οποίος από την Στερεά Ελλάδα ήρθε στην Κρήτη και εδραιώθηκε εκεί. Ο Έλληνας ήταν γιος του Δευκαλίωνα που στην εποχή του συντελέσθηκε ο μεγάλος κατακλυσμός.
Έχουμε κάνει λόγο παλαιότερα? για τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα και για την ερήμωση του Ελλαδικού χώρου και την καταβύθιση της Αιγηίδος. Τις συνέπειες αυτού του κατακλυσμού και τις μετακινήσεις των πληθυσμών που επέζησαν από αυτόν επίσης τις έχουμε δει σε άλλα θέματά μας.? Μέσα από αυτή την ανάγκη(ποια?μήπως εννοείς την κατάσταση?) που επικρατούσε μετά από τον κατακλυσμό, έγινε και η μετακίνηση των απογόνων του Δευκαλίωνα και προς την Κρήτη. Έτσι έχουμε μία νέα επικράτηση στο νησί από την (της γενιάς) γενιά του εκλεκτού των Θεών, Δευκαλίωνος. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι όταν ο Δευκαλίων ζήτησε από τον Ξένιο Δία την χάρη να δημιουργήσει ανθρώπους λόγω της εξαφάνισής τους από τον κατακλυσμό, ο χρησμός που πήρε να ρίχνει πέτρες και να δημιουργούνται άνθρωποι, κάτι που έγινε, έφτιαξε την γενιά των σπαρτών. Αυτοί υποστηρίζεται πως είναι οι πρόγονοι των Σπαρτιατών. Η μετακίνηση λοιπόν δεν έγινε μόνο από τους απογόνους του Δευκαλίωνα αλλά και από εκείνους που δημιουργήθηκαν μετά τον χρησμό. Και μάλιστα βλέπουμε αυτοί να κινούνται προς την νότια Πελοπόννησο.
Λέγεται πως στην εποχή αυτή, του Μίνωα του Α΄, κατοικήθηκαν και οι Κυκλάδες οι οποίες έως τότε ήσαν ακατοίκητες. Αλλά την ίδια εποχή και οι Κρήτες δημιουργούν αποικίες στα παράλια της Μικράς Ασίας. Διαβάζουμε στον Διόδωρο τον Σικελιώτη στα ΙΙΙ και LIX βιβλία του: « … Ο Δώρος του Έλληνος του Δευκαλίωνος εις Κρήτην πλεύσας μετά Αιολέων και Πελασγών εβασίλευσε της νήσου. Γήμας δε Κρηθέως θυγατέρα εγέννησεν Αστέριον ον βασιλεύοντας εις Κρήτην εγέννησεν υιούς Μίνωα, Παδάμανθον και Σαρπηδώνα…»
« … οι από Κουρητίας της νυν Ακαρνανίας Κουρήτες Κνωσσόν έκτισαν…».
Και για τις Κυκλάδες συμπληρώνει ο Διόδωρος: « … Κυκλάδων νήσων το παλαιόν ερήμων ουσών, Μίνως ο Διός και Ευρώπης, βασιλεύων της Κρήτης και μεγάλας δυνάμεις έχων πεζάς και ναυτικάς, εθαλασσοκράτει, και πολλάς αποικίας εξαπέστειλεν εκ Κρήτης, ουκ ολίγην δε και της Ασίας την παραθαλαττίαν κατέσχεν.»
Είναι η ίδια εποχή που στην περιοχή της μετέπειτα γνωστής και τρανής Τροίας εγκαθίσταται ο στρατηγός του Μίνωα Τεύκτρος. Στο βιβλίο του Βιργιλίου « Αινείας» διαβάζουμε: « …Η Κρήτη απλώνεται στην μέση του Πόντου. Εκεί είναι το όρος της Ίδης, το λίκνο του γένους μας. Από εκεί κατάγεται ο αρχαίος πρόγονός μας ο Τεύκτρος, ο οποίος προσορμίσθη πρώτος εις τας Ροιτίους ακτάς…».
Αυτά στο βιβλίο του Βιργιλίου φαίνεται να τα λέει ο Αινείας, ο μεγάλος άνδρας της Τροίας που σώθηκε μετά την Άλωση από τους Έλληνες και μετέβη στην Ιταλία όπου και έγινε ο γενάρχης των Ρωμαίων, και αποδεικνύει έτσι τις ρίζες των Τρώων που είναι ελληνικές.
Κατά την εποχή του Μίνωα του Α΄ φαίνεται να έχει αναπτυχθεί ένας ικανοποιητικός πολιτισμός τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Άλλωστε έχουν περάσει ήδη τέσσαρες γενεές από τον κατακλυσμό. Στην Αθήνα παρουσιάζονται δύο επιφανείς αρχιτέκτονες ο Τάλλως και ο Δαίδαλος.